Tháp Bà Ponagar Nha Trang

Thap Ba Ponagar
Tháp Bà Ponagar Nha Trang

Tọa lạc trên ngọn đồi cao 10-12m so với mực nước biển, kề bên cửa sông Cái, cách trung tâm thành phố Nha Trang 2km về Phía Bắc. Tháp Bà Ponagar Nha Trang thuộc một trong những quần thể kiến trúc khoảng 27 đền tháp được xây dựng theo lối kiến trúc Chăm Pa, bao gồm tháp bảo tồn và phế tích, được người Chăm xây dựng dọc theo các tỉnh miền trung bắt đầu từ tỉnh Thừa Thiên Huế đến Bình Thuận.

Tên gọi Tháp Ponagar được dùng để chỉ chung cả công trình kiến trúc này, nhưng thực ra nó là tên của ngọn tháp lớn nhất cao khoảng 23 mét. Ngôi đền này được xây dựng trong thời kỳ đạo Hindu (Ấn Độ giáo) đang cường thịnh khi Chăm Pa trong giai đoạn có tên gọi là Hoàn Vương quốc, vì thế tượng nữ thần có hình dạng của Uma, vợ của Shiva (là vị thần quan trọng trong Ấn Độ giáo).

Lễ Hội Tháp bà Ponagar

Lễ hội Tháp Bà Ponagar Nha Trang diễn ra từ ngày 21 đến ngày 23 tháng 3 âm lịch hàng năm. Lễ hội này đã được Bộ Văn hóa Thông tin Việt Nam xếp hạng là một trong 16 lễ hội quốc gia vào năm 2001. Những năm gần đây, Lễ hội Tháp Bà Ponagar được tỉnh Khánh Hòa giao cho Sở Văn hóa Thông tin tổ chức.

Lịch sử xây dựng Tháp bà Ponagar Nha Trang

Ngôi tháp bằng gỗ trước kia thờ nữ vương Jagadharma, cai trị Lâm Ấp (Lâm Ấp là một vương quốc tại vùng đất từ Quảng Bình đến Quảng Nam, tồn tại từ khoảng năm 192 đến năm 605, vương quốc này được coi là giai đoạn khởi đầu cho lịch sử Chăm Pa độc lập). Được quốc vương Prithi Indravarman cho xây dựng lại bằng vật liệu cứng tại Aya Tră (Nha Trang), trên một ngọn đồi cao cạnh cửa sông Cái, để thờ tượng nữ thần Bhagavati (bằng vàng). Năm 774, quân Nam Đảo (Java, Indonesia) vào cướp phá. Đền Po Nagar bị quân Nam Đảo phá hủy, sau đó được Satyavarman cho dựng lại bằng gạch, năm 784 thì hoàn thành và tồn tại cho tới ngày nay, nhưng cũng đã bị hủy hoại một phần đáng kể. Sau này quốc vương Harivarman I và con trai ông là Vikrantavarman III có thể đã lần lượt xây dựng thêm 5 tháp nữa.

Kiến Trúc Tháp Bà Ponagar Nha Trang

  • Tổng thể kiến trúc của tháp Ponagar gồm 3 tầng, đi từ dưới lên trên.
  • Tầng thấp: Ngang mặt đất bằng là ngôi tháp cổng mà nay không còn nữa. Từ đấy có những bậc thang bằng đá dẫn lên tầng giữa.
  • Tầng giữa: Nơi đây hiện chỉ còn hai dãy cột chính bằng gạch hình bát giác, mỗi bên 5 cột có đường kính hơn 1 mét và cao hơn 3 mét, phía sau hàng cột lớn là hàng cột nhỏ, mỗi bên 6 cột,  tất cả nằm trên cùng một nền bằng gạch cao hơn 1 mét. Dựa vào cấu trúc này người ta cho rằng đây vốn là một tòa nhà rộng lớn có mái ngói, là nơi để khách hành hương nghỉ giải lao và sắm sửa lễ vật trước khi lên dâng cúng ở các điện bên trên. Từ tầng giữa này, lại có một dãy bậc thang bằng gạch dốc hơn dẫn lên tầng trên cùng.
  • Tầng trên cùng: Là nơi các tháp được xây dựng, ngay trước mặt ngôi tháp chính là những bậc thang  lên xuống đã lâu không sử dụng. Bậc thang bằng đá ong thấy hiện nay ở phía nam tháp Bà Ponagar lớn hơn được xây vào thập niên 1960 do nhu cầu du lịch.
Thap Ba Ponagar Nha Trang 1364 1
Tháp bà Ponagar Nha Trang

Ở tầng trên, có hai dãy tháp được bao quanh bởi bốn bức tường đá mà nay chỉ còn lưu lại tường phía tây và nam mà thôi. Dãy tháp phía trước có 3 ngôi, và dãy phía sau vốn có dấu vết của 3 ngôi tháp khác, thế nhưng nay chỉ còn 1, chúng chạy song song với nhau. Cả bốn tháp còn lại được xây dựng theo kiểu tháp của người Chăm, gạch xây rất khít mạch, không nhìn thấy chất kết dính. Lòng tháp rỗng tới đỉnh, cửa tháp quay về hướng đông. Mặt ngoài thân tháp có nhiều gờ, trụ, đấu. Trên đỉnh các trụ, thường đặt gạch trang trí hoa văn hình vòm tháp, trông như chiếc tháp nhỏ đặt lên một tháp lớn. Trên thân tháp còn có nhiều tượng và phù điêu bằng đất nung, trong đó có hình Po Nagar, thần Tenexa, các tiên nữ, các loài thú: nai, ngỗng vàng, sư tử…

Thap Ba Ponagar Nha Trang 1364 2
Thap Ba Ponagar Nha Trang 

Tháp thờ chính ở dãy trước khá lớn và cao khoảng 23 mét, là tháp Po Nagar, mà ta hay gọi là tháp Bà. Tháp chính thờ thần Po Nagar (Umar), vợ của thần Siva. Tháp xây 4 tầng, mỗi tầng đều có cửa, tượng thần và hình thú bằng đá, ở 4 góc có 4 tháp nhỏ. Bên trong là tượng nữ thần cao 2,6m tạc bằng đá hoa cương màu đen, trước đó là gỗ trầm hương và xa hơn nữa là bằng vàng ngồi trên bệ đá uy nghiêm hình đài sen, lưng tựa phiến đá lớn hình lá bồ đề. Đây là một kiệt tác về điêu khắc Chămpa, là sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật tượng tròn và chạm nổi. Người Pháp đã lấy mất đầu tượng, nay chỉ còn đầu tượng bằng xi măng vẽ mặt. Rải rác quanh di tích còn có một số tượng người, tượng thú… Trên đỉnh tháp có tượng thần Shiva cưỡi ngưu thần Nandin, và các tượng linh vật như chim thiên nga, dê, voi v.v. Mặt ngoài tường tháp lại được trang trí bởi những hình điêu khắc vào đá như những vũ công, người chèo thuyền, xay gạo hay đi săn với cung tên. Cửa chính ở phía đông dẫn vào một tiền sảnh, ở hai bên cửa có hai trụ đá được khắc truyền ký, đỡ một phiến đá hình thuẫn có khắc hình nữ thần Durga đang múa giữa hai nhạc công. Bên trong tháp tối và lạnh. Cuối tháp có một bệ thờ bằng đá bên dưới tượng Bà Po Nagar với mười cánh tay. Hai bàn tay dưới đặt trên hai đầu gối, các bàn tay khác thì cầm những vật dụng như đoản kiếm, mũi tên, chùy và cây lao ở bên phải và chuông, đĩa, cung, tù và ở bên trái.

Thap Ba Ponagar Nha Trang 1364 3
Thap Ba Ponagar Nha Trang 

Các tháp khác thờ: thần Siva (một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo), thần Sanhaka, thần Ganeca (theo truyền thuyết là con trai thần Siva). Bên cạnh tháp chính về phía nam khoảng 20 mét là một ngôi tháp khác nhỏ và ít trang trí điêu khắc hơn, cao chừng 12 mét, có thể là tháp thờ thần Shiva. Cách tháp này cũng về hướng nam là một tháp còn nhỏ hơn. Bên trong tháp không có bệ thờ mà chỉ có một linga (thạch trụ), và đây là tháp thờ thần Ganesa, thân người đầu voi, con của Shiva. Nhiều tác giả cho rằng linga là linh tượng có hình thù dương vật tượng trưng cho Shiva, dựa theo sự diễn dịch của phương Tây thì hơi thiên về tình dục. Thực ra, linga tiêu biểu là một trụ đá thấp có ba phần khác nhau tượng trưng cho ba linh thể: phần dưới là hình vuông tượng trưng cho Brahma, phần giữa hình bát giác tượng trưng cho Vishnu, và phần trên cùng hình tròn tượng trưng cho Rudra (hay còn gọi là Shiva). Vì thế gọi là “linh thạch trụ” thì thích hợp hơn.

Ở dãy tháp phía sau có một ngôi tháp, tương đối ít hư hại nhất ở mạn bắc, với mái dài hình yên ngựa. Kiểu mái này chỉ thấy bắt đầu ở những tháp vùng Đồ Bàn – Vijaya (Bình Định ngày nay) sau khi kinh đô được dời xuống từ Mỹ Sơn, Trà Kiệu ở thế kỷ 11. Ở tường có những hình điêu khắc như thần điểu Garuda, sư tử, các tiên nữ Apsara, rắn thần Naga. Chính dưới nền của tháp này trong khi tu sửa đầu thế kỷ 20, thực dân Pháp đã khám phá và lấy mất một kho tàng được cất dấu gồm những vật cúng dường bằng vàng và bạc, ngày nay 2 tháp khác ở phía tây nam và tây đã bị phá hủy.

Nhóm tháp Chàm được xây dựng và tu bổ qua nhiều thời kỳ từ thế kỷ 7 đến thế kỷ 12. Tháp Bà có thể do quốc vương Hoàn Vương Quốc là Harivarman I xây dựng vào khoảng những năm 813-817. Trải qua mưa nắng của thời gian, tháp bị hư hại. Thời Pháp thuộc, trường Viễn Đông Bác Cổ đã tổ chức tu sửa, dùng gạch xây lại nhiều phần và đắp một số tượng lên thân tháp. Trong thời kỳ chiến tranh, nhiều hiện vật đã bị mất cắp.

Xem Thêm: ➤➤▶ Kinh nghiệm đi chơi Đảo nha trang Từ A – Z Tại Đây

Giá: 540.000đ / 1 khách Thời gian: 1 Ngày Phương tiện: Xe điện-ô tô Khởi hành: Hằng ngày
Giá: 430.000đ / 1 khách Thời gian: 8h15 - 16h00 Phương tiện: Ô tô, Ca nô Khởi hành: Hằng ngày
5/5 - (1 bình chọn)
Bài viết liên quan

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

three × 1 =